/// Το Πείραμα της Φυλακής του Stanford και η σχέση του με τη διαμεσολάβηση

Το Πείραμα της Φυλακής του Stanford και η σχέση του με τη διαμεσολάβηση

Η ιδέα ανήκει στον καθηγητή του Στάνφορντ, Φίλιπ Ζιμπάρντο και περιέχει ισχυρά διδάγματα για τις διαπραγματεύσεις και την επίλυση διαφορών.

Η μελέτη του 1971, η οποία είναι από τις πιο διάσημες στη βιβλιογραφία της ψυχολογίας, σχεδιάστηκε για να κατανοήσουμε την ανάπτυξη των κανόνων και τις επιπτώσεις που έχουν οι ρόλοι, οι «ταμπέλες» και οι κοινωνικές προσδοκίες.

Ο καθηγητής Ζιμπάρντο και οι συνάδελφοί του προσέλαβαν 24 φοιτητές ενός κολλεγίου ιο αρρένων για μια μελέτη δύο εβδομάδων σχετική με την "ψυχολογία της φυλάκισης». Αοπό τους 24 φοιτητές, οι 12 θα είχαν τον ρόλο του κρατούμενου και οι 12 το ρόλο του φύλακα. Η ανάθεση ρόλων ήταν απόλυτα τυχαία, ενώ κανένας από τους φοιτητές δεν είχε οποιοδήποτε ιστορικό σύλληψης, τέλεσης αξιόποινων πράξεων, ιατρικών παθήσεων ή ψυχολογικών διαταραχών.

Μέσα σε λίγες ημέρες, οι "φύλακες" άρχισαν να εφαρμόζουν αυταρχικά μέτρα και να υποβάλλουν κάποιους από τους «κρατούμενους» σε ψυχολογική κακοποίηση. Πολλοί από τους «κρατούμενους» αποδέχθηκαν παθητικά αυτή την κατάσταση και μάλιστα με αίτημα των «φυλάκων», προχώρησαν ένα βήμα περισσότερο παρενοχλώντας όσους «κρατούμενους» επιχείρησαν να την αποτρέψουν. Μετά από μόλις έξι ημέρες, η προσομοίωση είχε γίνει τόσο πραγματική, και οι «φύλακες» τόσο αυταρχικοί στη συμπεριφορά τους, που το πείραμα έπρεπε πλέον να τερματιστεί.

Υπάρχουν πολλά ζητήματα σχετικά με την επιστημονική εγκυρότητα της μελέτης, η οποία χρησιμοποιήθηκε σε ένα βαθμό για να αποδείξει την μεγάλη ανθρώπινη ικανότητα να ρέπει προς το κακό. Ένα συμπέρασμα που επιβεβαιώνεται καθημερινά από τα δελτία ειδήσεων τα οποία είναι γεμάτα από εικόνες βίας, βαρβαρότητα και εγκληματικές συμπεριφορές.  Αλλά το πιο σημαντικό στοιχείο του πειράματος της φυλακής Stanford είναι πως δείχνει την τάση όλων μας να τηρήσουμε τη συμπεριφορά που αναμένεται να τηρήσουμε με βάση διαμορφωμένες προσδοκίες, ειδικά αν οι προσδοκίες αυτές προέρχονται από κάποιους που έχουν θέση εξουσίας.  

Πως είναι αυτό σχετικό με διαμεσολάβηση;

Είναι απλό. Αν ως διαμεσολαβητής, μπορώ να δημιουργήσω θετικές προσδοκίες, μέσα από παραγωγικές συζητήσεις με τα μέρη, με καλή προσέγγιση των ζητημάτων, με πρόοδο στο διάλογο, με ορατή προοπτική για επίλυση της διαφοράς και έχοντας θέση εξουσίας σε ότι αφορά τον έλεγχο της διαδικασίας,  είναι πολύ πιο πιθανό τα μέρη να τηρήσουν συμπεριφορά που θα επιβεβαιώνει αυτές τις προσδοκίες.

Οι προσδοκίες αυτές δημιουργούνται από την πρώτη στιγμή της επικοινωνίας του διαμεσολαβητή με τα μέρη, στα προστάδια της διαμεσολάβησης, αλλά με επιμέλεια και τεχνικές και σε όλα τα στάδια της διαδικασίας.  Είναι πολύ σημαντικό για τον διαμεσολαβητή μου να ακούσει και να κατανοήσει τις ιστορίες των μερών και των δικηγόρων τους, να τους καλέσει να συζητήσουν πόσο εφικτές είναι οι λύσεις που προτείνουν (reality testing), να αναρωτηθούν για τις επιλογές τους και τελικά να βρούνε  αμοιβαία επωφελείς αποδεκτές λύσεις, αναγνωρίζοντας τις συχνά πολλαπλές εκδοχές της αλήθειας και της ερμηνείας του νόμου. Όλα αυτά μέσα σε ένα περιβάλλον εμπιστοσύνης και εμπιστευτικότητας που μαζί με τα παραπάνω θα διαμορφώσει τις προσδοκίες των συμμετεχόντων, τις ελπίδες τους για ένα καλό αποτέλεσμα, και το βαθμό προθυμίας τους να διαπραγματευθούν με καλή πίστη. Και βεβαίως σε όλα αυτά είναι απόλυτα καθοριστική και κρίσιμη η συμβολή των δικηγόρων, για αυτό και απαιτείται και η ειδική τους κατάρτιση ως παραστατών στη διαμεσολάβηση.

Δείτε περισσότερα για το πείραμα στην επίσημη ιστοσελίδα http://www.prisonexp.org

Copyright ODReurope/ΠέτροςΖουρδούμης